یائیر لاپید، وزیر خارجه اسرائیل، روز سه‌شنبه در گفت‌و‌گویی تلفنی با آنتونی بلینکن، همتای آمریکایی‌اش، گفت سفر آتی جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا، به عربستان سعودی، اسرائيل و کرانه غربی تاثیر مهمی بر منطقه و مقابله با ایران خواهد داشت.

بنا بر اعلام وزارت خارجه اسرائیل، لاپید به بلینکن گفت: «این سفر پیامدهای قابل‌ملاحظه‌ای برای منطقه و مبارزه با ایران خواهد داشت و همچنین پتانسیل عظیمی برای بهبود چشمگیر ثبات و امنیت در منطقه دارد.»

سفر بایدن از مدت‌ها پیش برنامه‌ریزی شده است و مدتی هم به تعویق افتاد. این سفر به‌منزله تلاش رئیس‌جمهوری دموکرات آمریکا برای تحکیم روابطش با متحدان سنتی در منطقه همچون تل‌آویو و ریاض تلقی می‌شود. سقوط دولت ائتلافی در اسرائیل به این معنی است که لاپید حالا نه تنها در مقام وزیر خارجه که به‌عنوان نخست‌وزیر موقت میزبان بایدن خواهد بود.

سفر بایدن روز ۱۳ ژوییه آغاز می‌شود و تحولات سیاسی در اسرائیل بدین معنی است که در بحبوحه فصل انتخاباتی خواهد بود. بنیامین نتانیاهو، رهبر حزب راست‌گرای لیکود و نخست‌وزیر پیشین، بی‌شک تلاش خواهد کرد از این سفر و تصمیم‌هایی که در جریان آن گرفته می‌شود به نفع خود استفاده کند. انتخابات اسرائیل البته بیش از سه ماه پس از سفر بایدن برگزار خواهد شد.

بنی گانتز، وزیر دفاع اسرائیل، که مانند لاپید گرایش لیبرال دارد و مخالف نتانیاهو است، روز دوشنبه گفت کشورش درصدد تشکیل ائتلافی برای پدافند هوایی در سطح منطقه، با حمایت آمریکا، است و سفر بایدن می‌تواند به این تلاش فنی-نظامی کمک کند.

در سال‌های اخیر که تنش‌ها بین جمهوری اسلامی و کشورهای منطقه تشدید شده است، خاک اسرائيل، عربستان سعودی، امارات متحده عربی و عراق زیر حملات موشک‌ها و پهپادهای گروه‌های مورد حمایت حکومت ایران قرار داشته‌اند. از سوی دیگر، اسرائیل در این مدت به دولت‌های عرب هم‌پیمان آمریکا نزدیک‌تر شده و وجه مشترک این مثلث نگرانی در مورد اقدام‌های جمهوری اسلامی است. اسرائیل به کشورهای عربی پیشنهاد همکاری پدافندی داده است اما افکار عمومی این کشورها هنوز به پذیرش این مسئله حساسیت دارند. البته در حال حاضر، برخی همکاری‌های نظامی بین اسرائیل و بعضی کشورهای منطقه همچون مصر، امارات متحده عربی و بحرین در جریان است. اما خواسته آمریکا برای ادغام سامانه‌های پدافند موشکی و هوایی کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس هنوز مورد توافق تمام این کشورها نیست. البته در آمریکا، هر دو حزب از این خواسته پشتیبانی می‌کنند.

عربستان سعودی نیز هنوز حاضر به عادی‌سازی روابط با اسرائیل نیست و آن‌ را به حل قضیه فلسطین منوط می‌داند، موضعی که ریاض سال‌ها است حفظ کرده است. با وجود این، عربستان سعودی موضع به‌نسبت بی‌طرف در مورد «توافق ابراهیم» داشت که دو سال پیش انجام شد و به موجب آن، اسرائيل روابطش با امارات متحده عربی، بحرین، سودان و مراکش را عادی‌سازی کرد.

توافق ابراهیم البته با میانجی‌گری دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری پیشین آمریکا، صورت گرفته بود. جانشین او، بایدنِ دموکرات، در یک سال و اندی که در قدرت بوده، در سیاست منطقه‌ای آمریکا تغییرهایی داده است؛ مثلا به‌جای سیاست «فشار حداکثری» ترامپ علیه ایران، راه مذاکرات هسته‌ای برای احیای برجام را در پیش گرفته که تاکنون نتیجه‌ای نداشته است.

با توجه به بن‌بست خوردن مذاکرات وین، اسرائيل و عربستان سعودی به‌عنوان متحدان اصلی آمریکا در منطقه، این کشور را زیر فشار خواهند گذاشت تا برنامه مشخصی برای مقابله با حکومت ایران ارائه کند. از دیگر عوامل نگرانی این کشورها، برخی سیاست‌های بایدن است از جمله خروج از افغانستان، محدودیت در فروش تسلیحات، حمایت ناکافی از توافق ابراهیم و تصمیم به تمرکز آمریکا بر حوزه اقیانوس‌های آرام و هند (یعنی دوری از خاورمیانه).

به گزارش سی‌ان‌ان، به نقل از منابع آگاه، خالد بن سلمان، معاون وزیر دفاع عربستان سعودی (و برادر ولیعهد این کشور، شاهزاده محمد بن سلمان)، در سفر اخیرش به واشنگتن، ضمن ابراز خرسندی از بهبود روابط دو کشور، ابراز نگرانی کرد که آمریکا راهبرد جامعی برای برخورد با اهداف هسته‌ای ایران، زرادخانه موشک‌های بالیستیکش و پشتیبانی‌اش از گروه‌های شبه‌نظامی در منطقه‌ ندارد. مقام‌های کشورهای منطقه در گفت‌و‌گو با رسانه‌ها گلایه می‌کنند که دولت بایدن به کشورهایی مثل عربستان سعودی نگفته است که «برنامه ب» آمریکا در صورت شکست مذاکرات وین چیست.

تصمیم اخیر ایران به قطع برخی دوربین‌های نظارتی آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای و عملیات متعددی که اخیرا اسرائیلی‌ها در خاک ایران برای مقابله با برنامه هسته‌ای انجام داده‌اند باعث تشدید تنش‌ها شده است. روز دوشنبه، سه کشتی ایرانی دو کشتی نیروی دریایی آمریکا را در تنگه هرمز تعقیب کردند و نیروی دریایی آمریکا در واکنش، این برخورد کشتی‌های ایرانی را «ناایمن و غیرحرفه‌ای» خواند.

یک مقام دولت بایدن در مورد سفر رئیس‌جمهوری آمریکا به خاورمیانه در ماه آینده گفت: «این از دلایل اصلی است که ما به چنین سفری نیاز داریم‌ــ متحدان ما می‌خواهند بدانند که در برخورد با این اوضاع جدیت داریم.»

با توجه به وضعیت فعلی، سفر بایدن در شرایطی استثنایی صورت می‌گیرد و ویژگی‌های استثنایی هم خواهد داشت، مثلا قرار است با هواپیمای ریاست‌جمهوری مستقیم از تل‌آویو به ریاض پرواز کند.

شبکه سی‌ان‌ان به نقل از مقام‌هایی که به‌شرط فاش نشدن نامشان با این رسانه صحبت کردند، گزارش داد آمریکا معتقد است مقابله با ایران فقط بر عهده این کشور نیست و مایل است نظر مقام‌های کشورهای منطقه در مورد چگونگی برخورد با ایران را نیز بشنود. برخی مقام‌های کنونی و پیشین آشنا با مسائل اطلاعاتی به سی‌ان‌ان گفتند اسرائیل در این زمینه تک‌روی می‌کند و در مورد برخی عملیات‌‌ها علیه ایران حتی به آمریکا اطلاع هم نمی‌دهد.

در تحلیل سی‌ان‌ان آمده است که دولت‌های عرب حاشیه خلیج فارس در مقایسه با اسرائیل کمتر در مورد سلاح هسته‌ای نگران‌اند و بیشتر بیم آن را دارند که لغو تحریم‌ها به تامین بودجه سایر فعالیت‌های شرورانه ایران در منطقه منجر شود.

علی شهابی، از چهره‌های نزدیک به دولت عربستان سعودی، گفت: «منطقه می‌خواهد پشتیبانی آمریکا را حس کند اما بزرگ‌ترین سوال الان این است که آیا می‌شود به آمریکا اتکا کرد؟ عربستان سعودی می‌خواهد آمریکا تا جای ممکن در محدود کردن ایران مشارکت داشته باشد و در دیدار بایدن با مقام‌های کشورهای شورای همکاری خلیج [فارس] این مسئله اصلی خواهد بود.»

شهابی و برخی ناظران حتی معتقدند کشورهای منطقه برای مقابله با ایران، به سایر کشورها همچون چین روی خواهند آورد. شهابی گفت:‌ «سیاست در آمریکا بسیار متلاطم است. ریاض و دیگران اگر یک چیز را یاد گرفته‌ باشند، این است که نمی‌توانند تمام امید خود را به آمریکا ببندند.»

به گزارش سی‌ان‌ان، در دولت بایدن نیز دو دیدگاه متفاوت در مورد اهداف هسته‌ای ایران وجود دارد؛ برخی معتقدند ایران فقط تهدید هسته‌ای می‌کند تا امتیاز بگیرد و به عقیده برخی دیگر، ایران از این واقعیت که روسیه و کره شمالی با سلاح هسته‌ای توانستند جلوی تغییر رژیم را بگیرند درس گرفته و واقعا دنبال دستیابی به سلاح هسته‌ای است.